Къуран – бу Мухаммед (С.А.В.) Пейгъамберимизге Джебраиль вастасынен ёллангъан Аллахнынъ сёзюдир. Къуран тек сезлернен ибарет дегильдир. Сезлер эсасен бир де бир фикирни ифаде этмек ичюн къулланыла.

Шу себептен, Къураннынъ аетлеринде эм манасы, эм де араб тили мумдир. Онынъ ичюн Къураннынъ аетлеринде сакълангъан фикирни анъламакъ ичюн тефсир этильмеси шарт. Къуран-и-Керим арап тилинде олмасы акъкъында Аллах Тааля бойле буюрды:

إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ قُرْآنًا عَرَبِيًّا لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ

قُرْآنًا عَرَبِيًّا غَيْرَ ذِي عِوَجٍ لَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ

وَكَذَلِكَ أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ قُرْآنًا عَرَبِيًّا لِتُنْذِرَ أُمَّ الْقُرَى وَمَنْ حَوْلَهَا وَتُنْذِرَ يَوْمَ الْجَمْعِ لا رَيْبَ فِيهِ فَرِيقٌ فِي الْجَنَّةِ وَفَرِيقٌ فِي السَّعِيرِ

Аллах тааля Къуранда бойле буюрды:

وَإِنْ كُنْتُمْ فِي رَيْبٍ مِمَّا نَزَّلْنَا عَلَى عَبْدِنَا فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِنْ مِثْلِهِ وَادْعُوا شُهَدَاءَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ

أَمْ يَقُولُونَ افْتَرَاهُ قُلْ فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِثْلِهِ وَادْعُوا مَنِ اسْتَطَعْتُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ

Ёкъса, оны (Мухаммед) уйдурды дейлерми? Деки: «Эгер сизлер догъру исенъиз, Аллахтан башкъа, кучюнъиз эткенлеринъизни чагъырынъ». (10:38)

أَمْ يَقُولُونَ افْتَرَاهُ قُلْ فَأْتُوا بِعَشْرِ سُوَرٍ مِثْلِهِ مُفْتَرَيَاتٍ وَادْعُوا مَنِ اسْتَطَعْتُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ

Бундан сонъ кяфирлер бутюн омюрлерине Къурангъа охшагъан бир суре уйдырып олмаяджакъларыны анълата.  

قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ الإنْسُ وَالْجِنُّ عَلَى أَنْ يَأْتُوا بِمِثْلِ هَذَا الْقُرْآنِ لا يَأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَلَوْ كَانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِيرًا

Къураннынъ мураджатына джевап берген адам тапылмады ве дюнья тарихында бу шейни япкъан инсан акъкъында ич бир хабер екъ.
Аетлерде олгъан хитап (обращение) тек Пейгъамберимиз  (С.А.В) вакъытында яшагъан инсанлар ичюн  дегильде, бутюн инсаниетке мунасиптир, чюнки инсанлар чешит заманларда Къурани-Керимде олгъан аетлер киби аетлерни уйдурмагъа тырышаджакълар. Амма ич бир шей япып оламазлар, бу оларнынъ зайыфлыгъыны косьтере.
Аллах Тааля бойле айта:

Мураджатны анълаткъан аетлер умумий шеклинде ёллангъанлар :

أَمْ يَقُولُونَ افْتَرَاهُ قُلْ فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِثْلِهِ وَادْعُوا مَنِ اسْتَطَعْتُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ

Къуран инсанлар ве джинлер бу ерде имдатсыз олгъанларыны хабер эте:

Инсанлар, Къуран киби бир китапны уйдурып оламадыкъларынынъ себеби, Къураннынъ озюндедир. Араплар, Къуран аетлери окъулгъанда, истемезден динълер эдилер, чюнки онынъ дюльбер ве татлы сезлери инсанларнынъ юреклерини джанландыра эди.
Аль-Валид ибн-аль-Мугийра, Пейгъамберимизнинъ (С.А.В.) Къуран окъудугъыны эшитип, адамларгъа бойле деди:
 «Валла, шиирлерни, раджазны ве касыданы(Арап шиир ольчюлери) менден яхшы бильген адам тапылмаз. Валла, о Мухаммед (С.А.В.) сёйлеген лафларына, булардан бир данесине ошамаз. Валла, о сёйлеген лафларда (Къуранда) – татлылыкъ ве дюльберликтир. Бу лафларыны тёпеден япракълар къаплап ала, тюбюнден исе бол-бол дымлана биле. Олар юксеклене ве оларнынъ устюнден ич бир шей юксекленип олмаз».
Бу сезьлерни сёйлеген адам, инатлыкънен Ислям динини къабул этмеди ве кяфирликте къалды, амма Къуран инсаннынъ лафына ошамагъаныны анълатты.
Къуранны эшиткен, эшитип тургъан ве эшитеджек инсанлар, Ахыр Замангъаджек онынъ къуветли тесиринден ве дюльберлигинден шашып къаладжакъ. Къураннынъ муджизелиги сезлернинъ дюльберлигинде ве уйгъунлыгъында корюне. Булар эписи Къураннынъ услюбинде ачыла. Онынъ о къадар дереджеде иджатлыгъы, къуветлиги ве дюльберлиги, адамларнынъ имдатсызлыгъыны ве заифлыгъыны косьтере. Пейгъамберимиз (С.А.В.) не къадар акъыллы ве аджайип инсан олса да, инсанлардан бири олгъаны аныкътыр. Онынъ ичюн башкъа инсанлар киби о да, Къураннынъ аетлерине ошагъан бир шейни уйдурмагъаны да керчектир.  
Демек, Къуран-и-Керимни не араплар, не Мухаммед (С.А.В.) дюшюнюп чыкъармадыкълары бу ерде анълашыла. Чюнки, эр бир инсан онынъ огюнде озюнинъ зайыфлыгъыны сезер. Онынъ услюбинде учь дане ает биле язып олмаз. Он беш асырдан берли бу аетлерге джевап береджек бир инсан чыкъмады ве чыкъмайджагъы беллидир. Къуран Аллах Таалядан энгени, тюшюнджели  инсангъа беллидир, бунъа инанмагъан, яда шубеленген инсан кяфир сайылыр. Къуранны огренген ве Къураннен яшагъан адам, инсанлардан энъ шерефли, адиль, акъикъий Аллахнынъ къулу сайылыр.
Къуран йигирми учь йыл девамында эндирильди. Бу муддетнинъ себеби шунда ки,  йыллар  девамында яшайышта пейда олгъан меселелерини ве суваллерини чезе эди. Мусульманлар энген аетлерни тезден огренип аятта къулландылар ве о аятнынъ бутюн суаллерине джевап бере эди.

وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْلا نُزِّلَ عَلَيْهِ الْقُرْآنُ جُمْلَةً وَاحِدَةً كَذَلِكَ لِنُثَبِّتَ بِهِ فُؤَادَكَ وَرَتَّلْنَاهُ تَرْتِيلا

Демек, Къуран ает-ает энип, инсанларны омюринде олуп кечкен вакъиаларны, яшайыш тарзы насыл тюзельмесини ачыкълай эди.

وَقُرْآنًا فَرَقْنَاهُ لِتَقْرَأَهُ عَلَى النَّاسِ عَلَى مُكْثٍ وَنَزَّلْنَاهُ تَنْزِيلا

Динимиз тек ибадет ве ахлякъ меселелерини ачыкълай, деген тюшюндже, янълыштыр. Аксине, Къуранда яшайыш тарзынынъ эр бир тарафы ачыкълана, мында: ибадет, алыш-вериш, эвленме, махкеме ишлери, укумет къанунлары ве башкъа меселелер де ачыкълана.
Меселя:
 Алыш-вериш акъкъында бойле ает бар:

الَّذِينَ يَأْكُلُونَ الرِّبَا لا يَقُومُونَ إِلا كَمَا يَقُومُ الَّذِي يَتَخَبَّطُهُ الشَّيْطَانُ مِنَ الْمَسِّ ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ قَالُوا إِنَّمَا الْبَيْعُ مِثْلُ الرِّبَا وَأَحَلَّ اللَّهُ الْبَيْعَ وَحَرَّمَ الرِّبَا فَمَنْ جَاءَهُ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّهِ فَانْتَهَى فَلَهُ مَا سَلَفَ وَأَمْرُهُ إِلَى اللَّهِ وَمَنْ عَادَ فَأُولَئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ

Ибадет ичюн:

وَأَقِيمُوا الصَّلاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ وَارْكَعُوا مَعَ الرَّاكِعِينَ

Намазны тамкъылынъ, зекятны акъкъы иле беринъ, руку эткенлернен берабер руку этин. (2:43)
Бордж алынмасы акъкъында:

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا تَدَايَنْتُمْ بِدَيْنٍ إِلَى أَجَلٍ مُسَمًّى فَاكْتُبُوهُ وَلْيَكْتُبْ بَيْنَكُمْ كَاتِبٌ بِالْعَدْلِ وَلا يَأْبَ كَاتِبٌ أَنْ يَكْتُبَ كَمَا عَلَّمَهُ اللَّهُ فَلْيَكْتُبْ وَلْيُمْلِلِ الَّذِي عَلَيْهِ الْحَقُّ وَلْيَتَّقِ اللَّهَ رَبَّهُ وَلا يَبْخَسْ مِنْهُ شَيْئًا فَإِنْ كَانَ الَّذِي عَلَيْهِ الْحَقُّ سَفِيهًا أَوْ ضَعِيفًا أَوْ لا يَسْتَطِيعُ أَنْ يُمِلَّ هُوَ فَلْيُمْلِلْ وَلِيُّهُ بِالْعَدْلِ وَاسْتَشْهِدُوا شَهِيدَيْنِ مِنْ رِجَالِكُمْ فَإِنْ لَمْ يَكُونَا رَجُلَيْنِ فَرَجُلٌ وَامْرَأَتَانِ مِمَّنْ تَرْضَوْنَ مِنَ الشُّهَدَاءِ أَنْ تَضِلَّ إِحْدَاهُمَا فَتُذَكِّرَ إِحْدَاهُمَا الأخْرَى وَلا يَأْبَ الشُّهَدَاءُ إِذَا مَا دُعُوا وَلا تَسْأَمُوا أَنْ تَكْتُبُوهُ صَغِيرًا أَوْ كَبِيرًا إِلَى أَجَلِهِ ذَلِكُمْ أَقْسَطُ عِنْدَ اللَّهِ وَأَقْوَمُ لِلشَّهَادَةِ وَأَدْنَى أَلا تَرْتَابُوا إِلا أَنْ تَكُونَ تِجَارَةً حَاضِرَةً تُدِيرُونَهَا بَيْنَكُمْ فَلَيْسَ عَلَيْكُمْ جُنَاحٌ أَلا تَكْتُبُوهَا وَأَشْهِدُوا إِذَا تَبَايَعْتُمْ وَلا يُضَارَّ كَاتِبٌ وَلا شَهِيدٌ وَإِنْ تَفْعَلُوا فَإِنَّهُ فُسُوقٌ بِكُمْ وَاتَّقُوا اللَّهَ وَيُعَلِّمُكُمُ اللَّهُ وَاللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ

Дава ве махкеме меселесинде:

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الأمْرِ مِنْكُمْ فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِنْ كُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ ذَلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلا

Ашлар акъкъында: