Бутюн дюньяда 1,6 миллиард мусульманларнынъ уммети яшай. Бу сайысына фаркълы миллетлер озь тилинен ве озь медениетинен кире. Насыл себептен бутюн дюньядаки чешит-тюрлю мемлекетлерден инсанлар, бир мусульман умметине бирлешелер? Бу вазиетни насыл тарзынен анълатмакъ мюмкюн?

Акъикъат диннинъ издешлери тек пейгъамберлерге аит олгъан! Эр бир заманда, Аллах Тааля инсанларгъа, акъ динини бильдирмек ве анълатмакъ ичюн пейгамберлернен ёллай эди.

إِنَّا أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ كَمَا أَوْحَيْنَا إِلَى نُوحٍ وَالنَّبِيِّينَ مِن بَعْدِهِ وَأَوْحَيْنَا إِلَى إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ وَإْسْحَقَ وَيَعْقُوبَ وَالأَسْبَاطِ وَعِيسَى وَأَيُّوبَ وَيُونُسَ وَهَارُونَ وَسُلَيْمَانَ وَآتَيْنَا دَاوُودَ زَبُورًا

«Биз Нуhкъа ве ондан сонъки пегъамберлерге вахий эткенимиз киби, санъа да вахий эттик. Ве Ибрахимге, Исмаилге, Исхакъкъа, Якъубгъа, эсбаткъа (торунларгъа), Исагъа, Эййубке, Юнускъа, Харунгъа ве Сулеймангъа вахий эттик. Давудкъа да Зебурны бердик» (4:163). (Аеттеки «торунлар» — Якъуб пейгъамбернинъ балалары ве торунларыдыр).

Бу аетте Аллаху Тааля Муххамаднинъ (с.а.с.) огюндеки пейгъамберлернинъ тек бир Аллахкъа сыгъынгъанларны бизге бильдире. Къураннынъ огюндеки язылар: Таурат, Забур, Инджиль тек бир муайен халкъкъа ёлланылгъан эди. Ве эп пейгъамберлер мусульман олып тек бир Аллагъа сыгъындылар. Амма сонъ исе инсанлар пейгъамберлеринъ догъру ёлундан чекильдилер. Олар Аллахнынъ акъыкъат динини янъыдан язып, алдав динини инсанларгъа къулланмакъ ичюн, козь огюне кетирдилер.

إِنَّا أَرْسَلْنَاكَ بِالْحَقِّ بَشِيرًا وَنَذِيرًا وَإِن مِّنْ أُمَّةٍ إِلَّا خلَا فِيهَا نَذِيرٌ

«Биз сени мужделейиджи ве тенбиеджи оларакъ хакъ иле ёлладыкъ. Эр миллет ичюн мытлакъа бир тенбиеджи (пейгъамбер) олгъандыр» (35:24).

Ислям дини бутюн инсанларгъа ёлланды. Энъ сонъки пейгъамбер Мухаммад(с.а.с.) бутюн инсанларгъа Ислям динини кетирди.

إِنَّ الدِّينَ عِندَ اللّهِ الإِسْلاَمُ وَمَا اخْتَلَفَ الَّذِينَ أُوْتُواْ الْكِتَابَ إِلاَّ مِن بَعْدِ مَا جَاءهُمُ الْعِلْمُ بَغْيًا بَيْنَهُمْ وَمَن يَكْفُرْ بِآيَاتِ اللّهِ فَإِنَّ اللّهِ سَرِيعُ الْحِسَابِ

«Аллаh нездинде хакъ дин Ислямдыр. Китап берильгенлер, озьлерине илим кельгенден сонърадыр ки, араларындаки куньджилик себебинден, уйышамадылар. Аллаhнынъ аетлерини инкяр эткенлер бильмедилер ки, Аллаhнынъ эсабы чокъ чабиктир» (3:19).

Ислямнинъ сонъки ве акъыкъат дини олгъаны, Аллах мукъаддесли Къуранда шойле айта:

وَاخْشَوْنِ الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الإِسْلاَمَ دِينًا فَمَنِ اضْطُرَّ فِي مَخْمَصَةٍ غَيْرَ مُتَجَانِفٍ لِّإِثْمٍ فَإِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ

«Бугунь сизге дининъизни тамамладым, узеринъизге ниметимни тамаладым ве сиз ичюн дин оларакъ Ислямны бегендим. Ким гонъюлден гунахкъа ёнельмемек узьре, ач алында тарлыкъкъа тюшсе (арам этлерден ашай билир). Чюнки, Аллаh чокъ багъышлайыджы ве мерхаметлидир» (5:3).

Ислям – бутюн дюньягъа ве эп вакъытлерге къулланмакъ ве Аллахнынъ къанунларыны эда этмек ичюн Раббимизден берильди.

Субхану ва Тааля инсанларны фаркълы тюслернен, диллернен ве башкъа айырылыкънен яратты.

وَلَوْ شَاء رَبُّكَ لَجَعَلَ النَّاسَ أُمَّةً وَاحِدَةً وَلاَ يَزَالُونَمُخْتَلِفِينَ

«Раббинъ истесе эди, бутюн инсанларны тек бир меллет япар эди. (Факъат) олар ихтиляфкъа тюшмеге девам этеджеклер»(11:118).

Ве Раббимиз сойледи:

يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُم مِّن ذَكَرٍ وَأُنثَى وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِندَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْإِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ

«Эй, инсанлар! Догърусы, биз сизни бир эркекнен бир къадындан яраттыкъ. Ве бир-биринъизнен танышувынъыз ичюн, сизни къавмларгъа ве къабилелерге айырдыкъ. Муакъкъакъ ки, Аллаh янында энъ дегерлинъиз, Ондан энъ чокъ къоркъкъанынъыздыр. Шубесиз, Аллаh билиджидир, эр шейден хабердардыр» (49:13).

Кимерси айта: «Насыл олуп къазагъын баласы мусульман олур?». Бу суальге чокъ анълайышлы джевабы бар: «Аллахнынъ бирлигине инанып ве Ислямны къабул этип». Тыпкъы ойлеликнен бизим халкъымыз 600 йыл огюне Ислямны къабул этип, джаилликтен айдыныгъа чыкъты. Ислям фаркълы миллетлерни, фаркълы тиллерден бирлиштире ве бирисини больмей. Аллаху Тааля бутюн тиллерни инсанларгъа яхшы алямет киби косьтерди:

وَمِنْ آيَاتِهِ خَلْقُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاخْتِلَافُأَلْسِنَتِكُمْ وَأَلْوَانِكُمْ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِّلْعَالِمِينَ

«Онынъ делиллеринден бири де, коклерни ве ерни яратувы, тиллеринъизнинъ ве ренклеринъизнинъ чешит олувыдыр. Шубесиз, бунда бильгенлер ичюн (алынаджакъ) дерслер бар» (30:22).

Инсан – тек Аллахнын къулудыр, она коре Раббимиз бизни башкъа миллетлерден тартышмакъ ве озмизнен гъурурланмакъ ичюн яратмады. Биз эпимиз Танърымызга сыгъынмакъ ичюн бу дюньягъа кельдик.

وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ

«Мен джинлерни ве инсанларны, анджакъ манъа къуллыкъ этсинлер дие яраттым» (51:56).

وَاعْتَصِمُواْ بِحَبْلِ اللّهِ جَمِيعًا وَلاَ تَفَرَّقُواْ وَاذْكُرُواْ نِعْمَةَ اللّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ كُنتُمْ أَعْدَاء فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ فَأَصْبَحْتُم بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا وَكُنتُمْ عَلَىَ شَفَا حُفْرَةٍ مِّنَ النَّارِ فَأَنقَذَكُم مِّنْهَا كَذَلِكَ يُبَيِّنُ اللّهُ لَكُمْ آيَاتِهِ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ

«Эп бирликте Аллаhнынъ йипине (Ислямгъа) сым-сыкъы япышынъ; парчаланманъ. Аллаhнынъ сизге олгъан ниметини хатырланъыз. Хатырынъыздамы, сиз бир-биринъизге душман кишилер эдинъиз де, О, гонъюллеринъизни бирлештирген эди, ве Онынъ нимети саесинде къардаш кимселер олгъан эдинъиз. Кене сиз бир атеш чукъурынынъ там кенарында олгъанда, о ерден де сизни О къуртаргъан эди. Иште, Аллаh сизге аетлерини бойле анълата ки, догъру ёлны тапарсынъыз» (3:103).

Керчектен, юкъарыдаки аетте Аллахнынъ огюнде эп инсанларнынъ айны олдугъуны коремиз. Миллетчилик исе — бу джаиллик девириндеки олгъан игренчили дерттир. Миллетчилигин менфий олгъаныны чокъ хадислернинъ ичинде корьмек мумкюн: Пейгъамберимиз (с.а.с.) сойледи: «Ким миллетчилиге чагъырса, я да миллет ичюн ольсе, бизден дегиль»… « Бизим судуримиз бирисини акъаретлемек бизге акъ бермей. Биз эпимиз Адамнынъ (а.с.) балларыдыр, она коре бизде ёкъ устюнлик — Аллахны къормакътан гъайры.»… «Акъыкъаттен, Раббимиз миллетнин ве къабиленин рухларыны ёкъ этти, чюнки олар джаилликнин хасиетлери, бундан буяна инсанлар тек диянетли мусульманларгъа ве дешетли гуняхкярларгъа болюнелер». Эсап кунюнде «сенин миллетин насыл?»», киби суаллер олмаджакъ, Аллаху Тааля бизим ниетлеримизни ве арекетлеримизни маккелелешеджек. Пейгъамбер (с.а.с.) сойледи: «Бир миллет башкъа миллеттен устюнлик алмай, тек Аллахны къоркъмакътан гъайры.» Эгер адам инсанларны миллетлерге, ренклерге я да ыркълерге больсе — о инсанларнын арасына душманлыкъ сачан зулымдыр. Аллах Къуран-и-керимде айта:

وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرَى عَلَى اللّهِ كَذِبًا أُوْلَئِكَ يُعْرَضُونَ عَلَى رَبِّهِمْ وَيَقُولُ الأَشْهَادُ هَؤُلاء الَّذِينَ كَذَبُواْ عَلَى رَبِّهِمْ أَلاَ لَعْنَةُ اللّهِ عَلَى الظَّالِمِينَ

«Ким Аллаhкъа нисбетен ялан уйдургъандан даа залым ола билир? Олар (къыямет кунюндкерекмизе) Рабблерине арз этиледжеклер, шаатлар да: Иште, булар Рабблерине къъаршы ялан сёйлегенлердир, дейджеклер. Билинъ ки, Аллаhнынъ лянети залымларнынъ узеринедир» (11:18).

Ислямнынъ огюндеки яшагъан инсанлар фаркълы миллет олып яшай эдилер, тек Пейгъамбер (с.а.с.) фарклы миллетлерни бирлештирип динимизни айдынгъа чыкъарды. Мусульманлар ойле киби хасталыкънен, инсанлар миллетчилиге болип, азап чекмемек кереклер. Бунъа бакъып биз тезден миллетчиликке чагъырмагъымызны ташлап кетмек керекмиз.,чюнки биз, Аллахкъа шукюр, мусульманмыз, Мухаммедин (с.а.с.) умметтинденмиз!

Чокъ миллетчилик — бу бизим ичюн сынавдыр. Она коре бир-бирмизге ярдым этип, айырмайып, муаббетли яшаип, агъыр вакъытлеримизни берабер чезип енъмек керекмиз. Чюнки бутюн инсанлар Аллахнынъ огюнде айны.

Я, Рабби, бизим гуняхлармызны багъышла, иманмызны къавийлештир, имандан айырма ве бутюн дюньядаки инсанларны Ислям айдыныгъа чыкъар.

وَمَن يَبْتَغِ غَيْرَ الإِسْلاَمِ دِينًا فَلَن يُقْبَلَ مِنْهُ وَهُوَ فِي الآخِرَةِ مِنَ الْخَاسِرِينَ

«Ким Ислямдан башкъа бир дин къыдырса, бильсин ки, озюнден (бойле бир дин) асла къабул этильмейджек ве о ахиретте зиян эткенлерден оладжакъ» (3:85).

Шакирова Севиля